Zaktualizowano dnia 19 października 2022
Pedagodzy opiekuńczo-wychowawczy wspierają dzieci i młodzież w procesie rozwoju psychospołecznego; często zakres ich pracy dotyczy również osób dorosłych, starszych czy niesamodzielnych. Na czym dokładnie polegają te działania?
Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza – co to jest?
Pedagogikę opiekuńczo-wychowawczą definiuje się jako naukę o opiece międzyludzkiej – zwłaszcza nad dziećmi, oraz jej aspektach wychowawczych: opiece wychowawczej i wychowaniu opiekuńczym. Sprowadza się to do tego, aby wspierać osoby niesamodzielne – dzieci, młodzież bądź seniorów – w ich rozwoju, sprawując nad nimi funkcje opiekuńcze; dotyczy to też osób, które przebywają w środowisku, które nie sprzyja prawidłowemu wychowaniu i dbaniu o podstawowe potrzeby.
Dyscyplina ta dostarcza wiedzy odnośnie tego, jak zaspokajać i regulować potrzeby swoich podopiecznych, równocześnie wpływając na proces wychowawczy. Zajmują się tym pedagodzy opiekuńczo-wychowawczy, realizujący swoje zadania w różnego rodzaju placówkach opiekuńczo-wychowawczych:
- placówki systemu oświaty, edukacyjne,
- świetlice szkolne, internaty,
- instytucje i placówki opiekuńczo-wychowawcze typu socjalizacyjnego, rodzinnego oraz wielofunkcyjnego,
- placówki wychowania przedszkolnego, centra edukacji i kultury dla dzieci i młodzieży,
- placówki i instytucje systemu pomocy społecznej,
- organizacje pożytku publicznego,
- warsztaty terapii zajęciowej,
- wychowawca pieczy zastępczej.
Aby wspierać dzieci i młodzież w procesie rozwoju psychospołecznego, instytucja pedagoga opiekuńczo-wychowawczego funkcjonuje w takich miejscach, jak: szkoły, domy dziecka, pogotowie opiekuńcze, świetlice środowiskowe czy ośrodki wsparcia interwencji kryzysowej. Jej kompetencje pozwalają nie tylko na sprawowanie opieki, ale również jej organizowanie w innych instytucjach, oraz weryfikowanie ich późniejszych działań.
Pedagogika opiekuńcza i jej funkcje
Pedagodzy podczas nauki z zakresu tej dziedziny – np. podczas studiów lub kursu z pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej – nabywają wiedzę i umiejętności, jak wykorzystywać jej zasoby w codziennym życiu. Dotyczy to takich zagadnień, jak: potrzeby dzieci i młodzieży, formy działań opiekuńczo-wychowawczych, zasady i metodyka pracy czy rodzaje instytucji pełniących funkcje organizacyjne do sprawowania opieki. Dzięki temu mogą sprawnie i profesjonalnie prowadzić takie działania, jak:
- pełnienie roli wychowawcy,
- stymulowanie rozwoju podopiecznych i zapobieganie sytuacjom kryzysowym wśród dzieci młodzieży,
- opracowywanie planów wychowawczych oraz zajęć dodatkowych wspierających rozwój,
- organizowanie codziennych zajęć i opieki w grupach dziecięcych i młodzieżowych,
- organizowanie działań pomocowych i interwencyjnych.
Pedagog opiekuńczo-wychowawczy analizuje przyczyny występujących problemów, następnie wytycza cele i zasady sprawowania swojej funkcji w danej sytuacji. Stara się zapewnić swoim wychowankom optymalne warunki rozwoju, reagować i wspierać w sytuacjach kryzysowych, a także zapewnić równowagę i zdrowie psychiczne poprzez profilaktykę i kompensację. Głównie może dotyczyć to dzieci zaniedbanych, odrzuconych przez rodzinę lub z domów niezaradnych życiowo, które nie zapewniają odpowiednich warunków bytowych.
W takich sytuacjach pedagog przejmuje rolę opiekuna, zajmując się zdrowiem dziecka, pomocą szkolną, prawną, doradczą i wychowawczą. Zadania te realizuje zarówno w miejscu zamieszkania podopiecznego, jak i w grupach rówieśniczych – w szkole, na wycieczkach, warsztatach czy zajęciach terapeutycznych.
Pedagodzy opiekuńczo-wychowawczy identyfikują problemy z zakresu opieki i wychowania, organizują i oferują wsparcie, pomoc doraźną czy terapeutyczną. Zajmują się również profilaktyką społeczną, by zapobiegać sytuacjom kryzysowym – mogą prowadzić zajęcia edukacyjne dla uczniów, rodziców i nauczycieli, również z zakresu terapii pedagogicznej. Są doskonale przygotowani do pracy z dziećmi i młodzieżą ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się i w pomaganiu przezwyciężania trudności szkolnych. To kompetentni wychowawcy, którzy wspierają procesy rozwojowe na każdym etapie.
