Zaktualizowano dnia 19 października 2022
Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwojowym ośrodkowego układu nerwowego, które znacząco ingeruje w osobowość człowieka. Powoduje to trudności w rozwoju i codziennym funkcjonowaniu, przez co wymaga wielokierunkowego wsparcia terapeutycznego.
Co to jest autyzm dziecięcy?
Nieprawidłowy rozwój mózgu we wczesnym dzieciństwie prowadzi do odmiennego postrzegania świata zewnętrznego i skupieniu się na swoim w własnym, wewnętrznym świecie. Dzieci ze zdiagnozowanym autyzmem zamykają się w kręgu własnych przeżyć, stąd nazwa tego stanu – słowo autyzm pochodzi z języka starogreckiego (αὐτός – autós) i oznacza “sam”.
Autyzm dziecięcy diagnozuje się do trzeciego roku życia, jeżeli spektrum objawów jest widoczne i jednoznaczne. Częściej diagnozowany jest u chłopców, chociaż może mieć na to wpływ silniejsza ekspresja nieprawidłowych zachowań u tej płci.
Jakie objawy powinny wzbudzić czujność u opiekunów?
Pomocne w diagnostyce zaburzenia ze spektrum autyzmu może być pojęcie tzw. triady autystycznej, będącym określeniem najistotniejszych zaburzeń mogącym wskazywać na nieprawidłowości w rozwoju:
• zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym,
• zaburzenia w komunikacji werbalnej,
• sztywność w zachowaniu, zainteresowaniach i wzorcach aktywności.
Zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym są szczególnie widoczne w interakcji naprzemiennej z drugą osobą – takie działania sprawiają znaczne trudności, co wynika z braku świadomości emocji innych osób i wiedzy na temat odpowiedniego na nie reagowania. Deficyty w tym obszarze mogą się wyrażać także w braku zdolności do tworzenia więzi emocjonalnych.
Zaburzenia w komunikacji to problemy nie tylko werbalne, ale również te związane z odczytywaniem mimiki twarzy czy mowy ciała. Począwszy od problemów z mową – jej brak, ograniczone słownictwo czy nieprawidłowe wykorzystanie, po zbyt dosłowne jej rozumienie – przy jednoczesnym braku zrozumienia kontekstu, to główne problemy osób dotkniętych autyzmem. Brak spontaniczności, niechęć do zmian i “uczepienie się” tylko jednego rodzaju aktywności również powinno wzbudzić niepokój.
Wsparcie terapeutyczne przy spektrum autyzmu
Różnego rodzaju zaburzenia rozwojowe nie wykluczają jednak w żaden sposób możliwości kształcenia ani rozwoju osoby dotkniętej spektrum, wymagają jednak zupełnie innego, indywidualnego podejścia oraz metod, które będą skuteczne w swoich działaniach. Dlatego też powstał odrębny dział w pedagogice, który zajmuje się edukacją i terapią osób potrzebujących takiego wsparcia; w przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu jest to oligofrenopedagogika.
Jednakże tego typu zaburzenia rozwojowe są diagnozowane coraz częściej – również u osób dorosłych. Bardzo istotne jest więc jak najwcześniejsze wyłapanie pierwszych symptomów, które mogłyby wskazywać na te związane ze spektrum autyzmu. Możliwe jest wtedy wprowadzenie odpowiedniej terapii, która będzie wspierać prawidłowy rozwój psychoruchowy dziecka oraz pomoże mu w codziennym funkcjonowaniu i przystosowaniu do świata, który uważa za obcy. Niezmiernie ważna jest zatem szeroka edukacja osób, które znajdują się w otoczeniu dzieci – nauczycieli, wychowawców czy pedagogów. Im wcześniejsze zaobserwowanie i profesjonalne zdiagnozowanie zaburzeń, tym lepsze i bardziej skuteczne będą działania, które skompensują odmienne postrzeganie świata przez dziecko. Pomaga w tym wczesne wspomaganie rozwoju dziecka – terapia wspierająca rozwój i edukację osób ze zdiagnozowanym autyzmem.
Kompetencje niezbędne do wspierania dzieci
Osoby, które zawodowo mają do czynienia z dziećmi – pedagodzy, lekarze czy terapeuci – mogą przystąpić do kursu, który pomoże im zrozumieć istotę zaburzeń ze spektrum autyzmu. Podczas szkolenia szczegółowo omawiane są objawy, przyczyny i skutki tych zaburzeń, prawidłowa diagnostyka i metody skutecznej pomocy – zarówno w rozwoju, jak i w zakresie edukacji. Obecnie jest to wręcz niezbędna wiedza każdego terapeuty, która przekłada się na jakość przyszłego życia ich małych pacjentów.
