Zaktualizowano dnia 28 marca 2024
Jednym z bardzo ważnych aspektów w prawidłowym rozwoju dzieci jest emisja głosu. Ćwiczenia fonacyjne połączone z ruchem i zabawą korzystnie wpływają zarówno na kształtowanie aparatu mowy, jak i dykcję, wrażliwość emocjonalną czy poczucie rytmu. Sprawdź, jakie ćwiczenia na emisję głosu warto wprowadzić w grupie dzieci z zaburzeniami i dlaczego.
Co to jest emisja głosu i jak można ją rozwijać w kontekście potrzeb dzieci z zaburzeniami?
Emisja głosu to sposób wytwarzania głosu, na który składa się odpowiednio skoordynowana praca w zakresie fonacji, artykulacji, rezonansu głosowego i oddychania. Poprawne emitowanie głosu, z którym wiąże się zarówno higiena aparatu mowy, jak i aktywność poszczególnych obszarów ciała biorących udział w tej czynności, umożliwia też wyraźne mówienie, czy śpiewanie. To szczególnie ważny zakres wiedzy i umiejętności w przypadku dzieci, ale i osób dorosłych.
Istnieje wiele czynników, od których zależy prawidłowa emisja głosu. Ćwiczenia dobrane w odpowiedni sposób na podstawie konkretnych problemów zauważonych u danej osoby dają realne szanse na rozwiązanie problemu. Poza typowo fonacyjnymi i artykulacyjnymi ćwiczeniami w ramach nauki i rozwoju głosu niezwykle istotne są również ćwiczenia oddechowe. Emisja głosu dzięki poprawnemu oddychaniu przeponowemu nie obciąża nadmiernie strun głosowych ani aparatu mowy.
W wypracowaniu prawidłowych nawyków emisyjnych na wczesnym etapie rozwoju bardzo przydatne są ćwiczenia logorytmiczne, które stanowią nie tylko źródło zabawy, ale również szansę na skorygowanie zaburzeń słuchu, wad wymowy i obcowanie z rytmem, tempem, muzyką, dynamiką oraz aktywnością ruchową.
Ćwiczenia logorytmiczne – przykłady
Ćwiczenia na emisję głosu warto rozpocząć od rozgrzewki. W jej ramach idealnym ćwiczeniem będzie ściąganie dzióbka tak jak do pocałunku na zmianę z rozciąganiem kącików ust, jak przy przesadnie szerokim uśmiechu. Do ćwiczeń rozgrzewających aparat mowy też dodać ziewanie i wszystkie trzy rodzaje aktywności połączyć z wykonywaniem podczas określonej muzyki. Kiedy dzieci słyszą krótkie dźwięki i skoczną muzyką, mogą biegać po sali w podskokach i „przesyłać” buziaki w powietrzu do napotykanych dzieci. Gdy muzyka zwalnia i staje się niska, dzieci układają się jak misie do snu, przesadnie ziewając. Warto wykonywać to ćwiczenie na głos, ziewając od najwyższych do najniższych dźwięków przy dużym wdechu. W sytuacji, gdy słychać jeden krótki dźwięk, po którym zapada cisza, dzieci stają na baczność z szerokim uśmiechem.
Dobrze jest też zastosować ćwiczenia oddechowe. Emisja głosu i artykulacja poszczególnych głosek wraz z nimi będzie możliwa do zrealizowania np. podczas zabawy w pociąg. Dzieci ustawiają się jedno za drugim. Gdy muzyka zaczyna grać (początkowo wolno, następnie coraz szybciej), maluchy tupiąc, ruszają, jednocześnie artykułując wraz z każdym tupnięciem „szu-szu-szu-szu”. Z przyspieszaniem, coraz intensywniejsze staje się również naśladowanie ciuchci. Przy zatrzymaniu muzyki i pociągu, dzieci stają w miejscu i naśladują sygnał lokomotywy („hu-huuuuu”). Im dłuższe są dźwięki, tym lepiej. Wraz z kolejnym odjazdem pociągu można zamienić odgłosy na czu-czu-czu-czu czy żu-żu-żu-żu itd.
Innym ćwiczeniem oddechowym pobudzającym przeponę do pracy jest naśladowanie balonika. Dzieci kładą się na plecach, a na brzuchu umieszczają np. maskotkę lub książkę. Ich zadaniem jest nabranie do brzucha powietrza w taki sposób, aby przedmiot się uniósł. Po chwili zatrzymania oddechu należy stopniowo wypuszczać powietrze np. na głosce S. Przy kolejnych wydechach zmieniamy głoski na F i H.
Ważne są również w emisji głosu ćwiczenia fonacyjne. Jednym z nich może być śpiewanie dobrze znanych piosenek na określonych samogłoskach lub z wykorzystaniem wyłącznie sylab. Przykładem ćwiczenia, które pomaga rozwijać prawidłową artykulację, a jednocześnie jest pomocne w korygowaniu wad wymowy, może być śpiewanie znanego wszystkim „Sto lat” na powtarzających się sylabach bra, kra, mra, dra itd.
Doskonałym ćwiczeniem jest również zabawa w naśladowanie odgłosów zwierząt. W rytm muzyki dzieci biegają po sali w rozsypce. Kiedy muzyka się zatrzymuje, każde dziecko musi wydobyć z siebie odgłos charakterystyczny dla pokazanego przez opiekuna zwierzęcia. W ten sposób w przypadku konia dzieci kląskają i ćwiczą język, wykonują intensywne sssss, gdy pojawia się wąż czy przesadnie miauczą jako koty, wspomagając fonację i rozluźnianie aparatu mowy.
Postaw na rozwój
Ćwiczenia na emisję głosu może przeprowadzać z dziećmi nauczyciel lub opiekun. Jednak aby uzyskać kwalifikacje zgodne z MEiN w dziedzinie logorytmiki, zgłębić wiedzę i poznać wszelkie mechanizmy związane z prawidłową emisją głosu i wprowadzaniem jej do zajęć dzieci także z zaburzeniami, warto zdecydować się na “Kurs kwalifikacyjny z zakresu Logorytmiki” dostępny na platformie dydaktycznej ePedagog.edu.pl.
Kurs zgodny jest z Rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki, a jego pozytywne ukończenie pozwala uzyskać stosowną dokumentację i kwalifikacje do prowadzenia zajęć logorytmicznych z dziećmi.
