Zaktualizowano dnia 28 kwietnia 2025
Zadaniem bibliotekarza jest zarządzanie instytucją, która musi zapewnić czytelnikom dostęp do wiedzy i kultury, które zostały utrwalone w literaturze czy na różnego rodzaju nośnikach, dostępnych w zbiorach bibliotecznych. Jednak praca w bibliotece to nie tylko wypożyczanie książek. Zastanawiasz się, co należy do obowiązków osoby zatrudnionej na tym stanowisku? Poznaj bliżej codzienne zadania stanowisku i dowiedz się, jak zacząć pracę w bibliotece!
Co należy do obowiązków bibliotekarza?
Wielu osobom zawód bibliotekarza wydaje się zajęciem nudnym i monotonnym – może to wynikać z tego, że dla przeciętnego użytkownika biblioteki kontakt z jej pracownikami ogranicza się do wypożyczenia potrzebnej książki. Jednak bibliotekarze mają mnóstwo innych zajęć, dzięki którym potrafią wciągnąć się w tę pracę bez reszty.
Przede wszystkim, taka osoba, aby wydać odpowiednią pozycję, musi wiedzieć, czy jest na stanie biblioteki, a jeśli tak – to gdzie się aktualnie znajduje. To do jego obowiązków należy gromadzenie, opracowanie i przechowywanie zbiorów bibliotecznych, podobnie jak ewentualna utylizacja tych materiałów, jeśli nie będą już nadawały się do użytkowania. Do zajęć bibliotekarza można wliczyć:
- gromadzenie zbioru biblioteki – zakup, pozyskiwanie ze zbiórek, darów lub innych źródeł materiałów do udostępniania – książek, magazynów, grafik, multimediów;
- opracowywanie – opisanie, katalogowanie i wpisanie w rejestry (programy) materiałów, nadanie im kategorii i sygnatur;
- wypożyczanie zgromadzonych materiałów i prowadzenie ewidencji;
- udzielanie informacji i pomocy w poszukiwaniu odpowiednich pozycji, doradzanie zainteresowanym czytelnikom w wyborze ciekawych pozycji;
- promowanie czytelnictwa i kultury poprzez organizację różnorodnych wydarzeń; takich jak spotkania autorskie, wieczorki poetyckie i inne spotkania kulturalne;
- pozyskiwanie funduszy na działalność biblioteczną.
Zajęć jest sporo i na pewno nie są nudne, szczególnie dla osób, które fascynują się literaturą, mają dużą wiedzę na jej temat i chętnie się nią dzielą. Umiejętność wykonywania powyższych zadań to jednak niejedyne kwestie, jakich wymaga się od kandydatów zainteresowanych takim zajęciem jak praca w bibliotece. Wymagania dotyczą również określonych predyspozycji do wykonywania tego zawodu.
Jak zacząć pracę w bibliotece? Wymagania i predyspozycje
Osoby pasjonujące się książkami często marzą o pracy w bibliotece. Jednak sama pasja i zdobycie kwalifikacji nie wystarczą. Ważne są tu również zdolności komunikacyjne i organizacyjne, kultura osobista i dokładność. Przy organizacji różnych zajęć dla czytelników – również dzieci, przydaje się także kreatywność i umiejętność prowadzenia zajęć animacyjnych.
Dość powszechny jest też stereotyp, że pracownik biblioteki to osoba spokojna, cicha i niczym niewyróżniająca się z tłumu. Tymczasem coraz częściej można przekonać się, że jest dokładnie odwrotnie. Osoby pracujące w bibliotekach powinny jak najbardziej posiadać mnóstwo energii i umiejętność zainteresowania odwiedzających rozmową czy posiadanymi zbiorami. Bibliotekarze poza obszerną wiedzą z literatury powinni również na bieżąco aktualizować swoją wiedzę na temat wydarzeń związanych z literaturą, jak i pojawiającymi się nowościami. Często to właśnie od tych osób czytelnik chce pozyskać wiedzę lub zdanie na określony temat.
Warto pamiętać, że nie bez znaczenia w odpowiedzi na pytanie, jak zostać bibliotekarzem, jest również świadomość specyfiki działania różnego rodzaju bibliotek. Nieco innych kompetencji i umiejętności miękkich będzie wymagał pracodawca od kandydata do pracy w bibliotece szkolnej, niż rekrutujący na takie stanowisko w bibliotece akademickiej.
Najważniejsze jednak jest odpowiednie wykształcenie. Praca w bibliotece wymaga specjalistycznej wiedzy, którą trzeba uzyskać do podjęcia tego stanowiska.
Jak zostać bibliotekarzem?
Osoby pasjonujące się książkami często marzą o pracy w bibliotece. Jednak sama pasja nie wystarczy – ważne są tu również zdolności komunikacyjne i organizacyjne, kultura osobista i dokładność. Przy organizacji różnych zajęć dla czytelników – również dzieci, przydaje się także kreatywność. Najważniejsze jednak jest odpowiednie wykształcenie – praca w bibliotece wymaga specjalistycznej wiedzy, którą trzeba uzyskać do podjęcia tego stanowiska.
Kiedyś do pracy w bibliotekach niezbędne były studia podyplomowe na kierunku Bibliotekoznawstwo. Obecnie można tę drogę skrócić i wybrać „Kurs kwalifikacyjny z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej” który realizowany jest w oparciu o aktualne przepisy. To propozycja dla osób, które chcą pracować na stanowisku bibliotekarz lub nauczyciel-bibliotekarz, w tym dla nauczycieli zatrudnionych w jednostkach oświaty, jak i tych, którzy pracują jako nauczyciele poza systemem oświaty.
Tematy poruszane podczas kursu
Podczas zajęć przyszli bibliotekarze mogą zapoznać się z takimi zagadnieniami, jak:
- podstawy prawne funkcjonowania biblioteki;
- zarządzanie i promocja;
- organizacja i zarządzanie zbiorami;
- opracowywanie formalne i rzeczowe zbiorów;
- metodyka pracy z czytelnikiem;
- metodyka pracy nauczyciela bibliotekarza;
- biblioterapia.
Kursanci uzyskują wartościową wiedzę na temat pisma, czytelnictwa czy archiwizacji. Mają również możliwość zapoznania się z biografią i historią książek, poznają zagadnienia z zakresu informacji naukowej, dzięki czemu mogą sprawnie poruszać się w przestrzeni bibliotekarskiej i trafnie rekomendować pozycje czytelnicze.
Dzięki dokumentom poświadczającym zdobyte kwalifikacje zgodne z wytycznymi Ministerstwa Edukacji i Nauki, możliwe jest zdobycie pracy w różnego rodzaju bibliotekach. Osoby, które posiadają dodatkowo przygotowanie pedagogiczne, mogą również pracować w bibliotekach szkolnych jako nauczyciel bibliotekarz.
Jak zacząć pracę w bibliotece? Postaw na praktyczne doświadczenie
Zastanawiając się, jak zacząć pracę w bibliotece, warto pamiętać, że sama wiedza teoretyczna to nie wszystko – ogromne znaczenie ma również zdobycie pierwszych praktycznych doświadczeń. Już w trakcie nauki warto angażować się w wolontariat w bibliotekach publicznych, szkolnych lub akademickich. Nawet krótkie praktyki pozwalają poznać realia codziennej pracy, obsługę systemów bibliotecznych, a także rozwijać kompetencje związane z organizacją zbiorów, pracą z czytelnikiem czy organizacją wydarzeń kulturalnych.
Takie doświadczenia nie tylko wzbogacają CV, ale też pomagają lepiej zrozumieć specyfikę zawodu i świadomie budować swoją ścieżkę kariery w branży bibliotekarskiej. W dzisiejszym rynku pracy pierwsze aktywności zawodowe są często kluczowym argumentem przemawiającym za zatrudnieniem – dlatego warto zacząć działać jak najwcześniej. Praktyki i wolontariaty pozwalają również wypracować cenne umiejętności miękkie, takie jak komunikacja z różnymi grupami odbiorców czy sprawna organizacja pracy własnej. Im więcej praktycznych doświadczeń zgromadzisz na początku, tym pewniej wejdziesz na rynek pracy jako wykwalifikowany i świadomy bibliotekarz.
