Zaktualizowano dnia 9 kwietnia 2024
Socjoterapia jako rodzaj terapii zajęciowej jest doskonałą formą zajęć terapeutycznych, dzięki którym można kształtować i utrwalać zdrowe relacje w społeczności chorego, jednocześnie eliminując zachowania społecznie nieakceptowalne. Terapia poprzedzona jest diagnozą, dzięki której można zaplanować odpowiednie działania korygujące. Jakie są rodzaje socjoterapii? Dla kogo może to być pomocne i jakie są cele terapeutyczne socjoterapii?
Socjoterapia – dla kogo?
Socjoterapia skierowana jest do wszystkich osób, które doświadczają różnego rodzaju trudności w kontaktach społecznych. Mogą to być problemy spowodowane zarówno krótko- jak i długotrwale doświadczanymi negatywnymi sytuacjami, problemami natury osobistej lub psychicznej. Można tu wskazać:
- zaburzenia emocjonalne, rozwojowe,
- zaburzenia zachowania,
- niedostosowanie społeczne,
- fobie,
- depresje,
- niepełnosprawność,
- trudności życiowe i osobiste.
Problemy te mogą dotyczyć ludzi w każdym wieku – zarówno dzieci, jak i młodzieży czy dorosłych. Formy zajęć są wtedy dostosowywane odpowiednio do grupy wiekowej, jednak cel jest zawsze ten sam: wyzdrowienie i utrzymanie zdrowia psychicznego pacjentów.
Socjoterapeuci mogą również przeprowadzać zajęcia edukacyjne z rodzicami lub opiekunami, wspomagając tym samym proces leczenia.
Cele terapeutyczne socjoterapii
Socjoterapia ma na celu ukształtowanie prawidłowych wzorców zachowań społecznych poprzez różnego rodzaju zajęcia grupowe. Dzięki nim osoba chora poznaje zasady funkcjonowania w społeczeństwie, uczy się odczytywać własne emocje i odpowiednio je wyrażać; buduje pewność siebie, poczucie własnej wartości i uwagi dzięki przynależności do grupy, która rozumie jej potrzeby i z którą może dzielić się swoimi spostrzeżeniami. Pozwala odreagować emocjonalnie od negatywnych sytuacji, które dotykają ją poza grupą, równocześnie ucząc się zasad jej funkcjonowania, co wspomaga proces integracji społecznej. Można więc wskazać trzy główne cele socjoterapii:
- terapeutyczny – rozmowa, odreagowanie, integracja;
- edukacyjny – zasady funkcjonowania w grupie, rozpoznawanie emocji;
- rozwojowy – kształtowanie nowych umiejętności.
Poprzez pokazywanie i kształtowanie pozytywnych wzorców, terapeuta podnosi motywację chorego do dalszej pracy nad sobą.
Jak wyglądają zajęcia z socjoterapii?
W zależności od potrzeb osób będących w grupie, dostosowuje się rodzaje zajęć w taki sposób, aby były jak najefektywniejsze – odpowiednio do wieku, rodzaju schorzeń czy zaburzeń, które wymagają korekty. Schemat całości wygląda jednak następująco:
- ustalenie zasad współpracy;
- integracja grupy;
- wspólne omawianie ćwiczeń, dzielenie się spostrzeżeniami.
Na samym początku zajęć terapeuta powinien wskazać, jakie zasady obowiązują w grupie. Uczestnicy powinni czuć się bezpiecznie i komfortowo. Należy więc zadbać o to, aby każdy pracował nad dobrą atmosferą. Zwracanie się do siebie z szacunkiem, unikanie zachowań agresywnych, nieprzerywanie podczas mówienia – te wszystkie aspekty trzeba uzgodnić już na wstępie, gdyż przekłada się to na przebieg całej terapii Dodatkowo jest to też pierwszym zabiegiem edukacyjnym odnośnie do funkcjonowania w grupie.
Rodzaje socjoterapii
Wszystkie zajęcia są przeprowadzane grupowo, aby zintegrować uczestników. Dzięki temu budują między sobą zaufanie, co sprzyja wyrażaniu emocji. Podczas nawiązywania więzi narasta również poczucie wspólnoty, co buduje poczucie własnej wartości, pewności siebie i bycia istotną częścią społeczności. Same zajęcia integracyjne mogą być przeprowadzane w różnych formach, takich jak na przykład:
- ludoterapia – gry i zabawy, które mają na celu sprawienie radości i odreagowanie emocji; jest to uczenie się współpracy poprzez zabawę, rozwija również procesy poznawcze;
- arteterapia i muzykoterapia – tworzenie obrazów i muzyki, co sprzyja rozładowywaniu emocji, uczy skupienia i pozwala wyrażać siebie;
- choreoterapia – terapia tańcem – wzmacnia pewność siebie i rozładowuje emocje poprzez ruch.
Mogą to też być różnego rodzaju ćwiczenia, takie jak wchodzenie w różne role czy odgrywanie scenek. Świetnie sprawdzają się też wspólne wyjścia, wycieczki do parku czy teatru.
Na socjoterapię składa się również trening interpersonalny, uczący prawidłowej komunikacji, mającej na celu poprawę stosunków międzyludzkich. Trening umiejętności społecznych uczy zaś rozwiązywania konfliktów oraz kształtuje umiejętności społeczne. Terapeuta może również prowadzić trening samoobsługi, czyli naukę i doskonalenie codziennych czynności, takich jak mycie, jedzenie czy ubieranie się. Buduje to poczucie niezależności i samowystarczalności.
Ważną częścią socjoterapii jest dyskusja i możliwość omówienia zajęć przez uczestników. To podzielenie się swoimi odczuciami i wrażeniami, wspólna rozmowa i końcowe omówienie zajęć przez terapeutę.
Kto może zostać socjoterapeutą?
Osoba, która prowadzi zajęcia z socjoterapii musi posiadać odpowiednie kwalifikacje – przede wszystkim pedagogiczne, a następnie kierunkowe. Jeżeli nie są one zdobyte, warto zrealizować ,,Kurs kwalifikacyjny z zakresu socjoterapii” zgodny z Rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki dostępny na platformie dydaktycznej ePedagog.edu.pl. Podczas kursu słuchacze zdobywają odpowiednią wiedzę i umiejętności do przeprowadzania terapii grupowej. Zakres materiału obejmuje zagadnienia z zakresu socjologii i psychologii, a także diagnozowania zaburzeń emocjonalnych i zachowań. Kurs kończy się egzaminem oraz uzyskaniem stosownej dokumentacji zgodnej z wymogami MEiN. Istnieje możliwość dofinansowania z Urzędu pracy. Absolwenci otrzymują również zniżkę na realizację kolejnego kursu na platformie ePedagog.edu.pl. To szansa na dalszy rozwój umiejętności i podnoszenie swoich kwalifikacji.
Kilka słów o kursie – co warto wiedzieć?
Kursanci uczą się metodyki przeprowadzania warsztatów, realizacji celów terapeutycznych socjoterapii oraz pracy z grupą, wzmacniają również swoje umiejętności interpersonalne, uczą się technik relaksacji i promocji zdrowia. Wszystkie te aspekty budują kwalifikacje do skutecznego przeprowadzania zajęć socjoterapeutycznych w takich miejscach, jak:
- placówki opiekuńczo-wychowawcze;
- placówki resocjalizacyjne;
- kluby integracji społecznej, świetlice;
- szpitale psychiatryczne, oddziały geriatryczne;
- placówki terapii odwykowej, grupy AA;
- więzienia.
Terapeuta, oprócz niezbędnej wiedzy i kwalifikacji, powinien również posiadać cechy charakteru, które są niezbędne do pracy z osobami zaburzonymi, takie jak cierpliwość, życzliwość, umiejętność słuchania, czy empatia. Istotne są także stanowczość i asertywność, by móc zdobyć autorytet w prowadzonej grupie i sprawnie kierować przebiegiem zajęć. Jest więc to zawód wymagający, ale i bardzo satysfakcjonujący.
