Zaktualizowano dnia 28 marca 2024
Uważność i dostrzeżenie różnego rodzaju nieprawidłowości w zachowaniach i postrzeganiu świata u podopiecznych jest niezwykle istotne. Wczesne zwrócenie uwagi na zaburzenia rozwojowe dzieci i wstępne zdefiniowanie problemu na wczesnym etapie rozwoju może pomóc w dopasowaniu odpowiedniej terapii, która przyniesie bardzo dobre rezultaty. Jeżeli dostrzegasz wśród swoich wychowanków niepokojące objawy, warto zgłębić wiedzę na ten temat. Sprawdź, czym są poszczególne rodzaje zaburzeń rozwojowych u dzieci i jak je rozpoznać.
Zaburzenia rozwojowe – definicja
Nie zawsze nietypowe zachowania czy nieprzewidziane reakcje dzieci należy z góry określać jako zaburzenia rozwojowe u dzieci. Najczęściej nietypowe zareagowanie, nawet jeżeli się powtarza, może być wynikiem różnego rodzaju czynników i bodźców emocjonalnych lub skutkiem przeżywanych aktualnie wydarzeń np. w środowisku rodzinnym.
Zaburzenie rozwojowe to dezintegracja funkcjonowania występująca w sferze społecznej, poznawczej, behawioralnej lub emocjonalnej występujące w okresie wczesnego dzieciństwa. O zaburzeniach rozwojowych można mówić w odniesieniu do psychiki danej osoby i dzieli się je na zaburzenia rozwojowe dzieci o charakterze całościowym obejmujące zarówno sferę psychiczną dziecka, jak i niekiedy również koordynację ruchów czy motorykę, a także zaburzenia częściowe dotyczące określonego aspektu, np. problemy z mową czy emocjami.
Zaburzenia rozwojowe dzieci – co się do nich zalicza?
Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-10 obecnie wyróżnia się osiem różnych rodzajów zaburzeń rozwojowych u dzieci, do których należy autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, Zespół Retta, Inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne, Zaburzenie hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi, Zespół Aspergera, Inne całościowe zaburzenia rozwojowe oraz Całościowe zaburzenia rozwojowe, nieokreślone. Aby dostrzec nieprawidłowości w rozwoju dzieci, warto znać objawy i charakterystykę najczęściej występujących zaburzeń.
- Autyzm dziecięcy
Autyzm dziecięcy zaliczany jest do całościowych zaburzeń rozwojowych, a jego objawy pojawiają się u dzieci przed ukończeniem trzeciego roku życia. Charakterystyczne są tu problemy z mową i koncentracją, powtarzanie określonych schematów zachowań, słabe zainteresowanie otoczeniem czy izolacja. Dziecko wyraźnie ma trudności w byciu spontanicznym i ciężko jest mu nawiązać relacje z rówieśnikami.
W przypadku autyzmu zazwyczaj nieco później też pojawia się mowa. Dziecko wykazuje uporczywe zainteresowanie nietypowymi rzeczami, wpada w nagłe ataki złości i miewa też nasilone lęki. Niekiedy pojawiają się też kłopoty z odżywianiem. Dzieci z autyzmem jednak często też wykazują ponadprzeciętny talent artystyczny.
- Autyzm atypowy
To rodzaj zaburzenia rozwojowego u dzieci powyżej trzech lat, który występuje najczęściej wraz z różnego rodzaju upośledzeniami i znacznymi problemami w rozumieniu mowy. Najczęściej też przy autyzmie atypowym nie występują wszystkie charakterystyczne kryteria diagnostyczne.
- Zespół Aspergera
Zaburzenie pojawia się najczęściej po ukończeniu przez dzieci trzeciego roku życia. Choć objawy w tym przypadku są zbliżone do symptomów autyzmu, w zespole Aspergera nie występują problemy na tle intelektualnym czy związane z zaburzeniami mowy.
Dzieci z zespołem Aspergera najczęściej wykazują niechęć do kontaktów z rówieśnikami, ogromną wrażliwość na wszelkie bodźce (głównie dotyk i dźwięki) czy ponadprzeciętne zdolności w dziedzinach ścisłych. Dla tego zaburzenia rozwojowego dzieci charakterystyczny jest też obniżony próg bólowy, zwracanie uwagi na szczegóły i obsesyjne zainteresowanie określonymi rzeczami.
- Zespół Retta
Pierwsze objawy zespołu Retta pojawiają się najczęściej po ukończeniu przez dziecko 6. miesiąca życia. Zaburzenie przebiega w czterech etapach. Początkowo charakterystyczne jest rzadkie nawiązywanie kontaktu wzrokowego, brak zainteresowania zabawkami. Dziecko też często bywa niespokojne. W okresie pomiędzy pierwszym, a czwartym rokiem życia typowe jest częste budzenie się w nocy, napady krzyku bez powodu, bezdechy i ataki padaczkowe. To niekiedy również utrata nabytych wcześniej umiejętności i pojawianie się ruchów stereotypowych, takich jak klaskanie czy wykręcanie rąk.
W trzecim etapie trwającym do dziesiątego roku życia następuje wyciszenie objawów. Jednak po tym okresie dochodzi do utraty umiejętności, przykurczania mięśni, cofnięcia zdolności komunikacyjnych, poznawczych i związanych z poruszaniem się. Często występują też zaparcia i trudności z przełykaniem.
- Zespół Hellera
Zespół Hellera to dziecięce zaburzenia dezintegracyjne, które występują po początkowo prawidłowym rozwoju. Utrata nabytych umiejętności społecznych i związanych z komunikacją występuje najczęściej po ukończeniu 2 do 4 lat życia. Obniża się poziom intelektualny, a niekiedy dochodzi też do całkowitej utraty mowy i rozumienia. Dziecko traci zainteresowanie otaczającymi je przedmiotami i często używa je nie w tym celu, do którego są przeznaczone. Przypadłość ta częściej pojawia się u chłopców.
Rodzaje zaburzeń rozwojowych u dzieci – zaburzenia częściowe
Znacznie częściej można dostrzec u dzieci częściowe zaburzenia rozwojowe u dzieci. Zwrócenie uwagi na charakterystyczne ich objawy i wdrożenie właściwych działań oraz odpowiedniej pomocy specjalistycznej może zapobiec pogłębianiu problemów i umożliwić dziecku wyrównanie różnic rozwojowych na tle rówieśników.
- Zaburzenia emocjonalne
Do zaburzeń emocjonalnych można zaliczyć m.in. brak zainteresowania innymi dziećmi i działaniami wokół, trudności z nawiązywaniem kontaktów, unikanie kontaktu wzrokowego czy brak reakcji na komunikaty i podejmowaną rozmowę. Zaburzenia rozwojowe dzieci o charakterze emocjonalnym mogą wystąpić na każdym etapie życia. U dzieci pierwsze symptomy dostrzegalne są po ukończeniu drugiego roku życia. U starszych zaburzenia te mogą prowadzić do napadów lękowych, depresji czy kłopotów z odżywianiem.
- Zaburzenia mowy
Brak mówienia lub wypowiadanie się mniej wyraźnie niż rówieśnicy to najczęściej występujące problemy rozwojowe u dzieci. Mogą być spowodowane problemami anatomicznymi lub pochodzenia mózgowego. Na zaburzenia mowy może mieć wpływ również stres i czynniki środowiskowe.
- Zaburzenia motoryczne
Jeżeli czteroletnie dziecko ma problem z ubieraniem się, odpowiednim trzymaniem sztućców czy wykonywaniem podstawowych czynności ruchowych, istnieje prawdopodobieństwo występowania zaburzeń motorycznych. To również kłopoty z utrzymaniem równowagi.
- Zaburzenia poznawcze
W tym przypadku charakterystyczna jest słaba spostrzegawczość, problemy z rozumieniem poleceń czy koncentracją. To również szybkie nudzenie się podczas słuchania bajek, czy opowieści. Zaburzenia poznawcze wiążą się również ze słabą pamięcią i szybką zmianą obiektu zainteresowania.
Poszerz swoją wiedzę, postaw na kurs!
Aby zdobyć profesjonalne umiejętności i wiedzę niezbędną do pracy z dziećmi z zaburzeniami rozwojowymi, warto poszerzać swoją wiedzę. Jedną z propozycji dostępnych na platformie dydaktycznej ePedagog.edu.pl jest ,,Kurs kwalifikacyjny z zakresu Integracji sensorycznej z terapią ręki” zgodny z Rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki, po którego ukończeniu absolwent uzyskuje stosowną dokumentację.
Kurs kwalifikacyjny to doskonała propozycja nie tylko dla pedagogów, ale również nauczycieli, fizjoterapeutów, psychologów, logopedów, terapeutów zajęciowych oraz wszystkich, którzy chcą podnieść swoje kwalifikacje, a w ich obszarze zainteresowań znajdują się zaburzenia rozwojowe u dzieci.
