Wszelkie działania edukacyjne, ćwiczenia i zadania realizowane w przedszkolu i szkole podlegają okresowym ocenom. Na ich podstawie można stwierdzić, czy dziecko rozwija się prawidłowo, czy też potrzebny jest mu pewien rodzaj pomocy i zwrócenia uwagi na poszczególne aspekty. Podstawą dla podjęcia jakichkolwiek działań jest diagnoza. Co to jest diagnoza pedagogiczna i jak napisać diagnozę pedagogiczną dziecka? Dlaczego tego rodzaju dokument jest aż tak ważny?
Co to jest diagnoza pedagogiczna?
Diagnoza pedagogiczna stanowi jeden z kluczowych elementów całego procesu diagnostycznego dziecka. Jej celem jest określenie przyczyn, a także rodzaju wszelkich niepowodzeń szkolnych, których doświadcza dziecko lub też określenie stanu, na jakim znajduje się w tej chwili dany uczeń, jeśli chodzi o jego proces edukacyjny i zdolności do uczenia się.
Podczas badania pedagogicznego oceniane są umiejętności czytania, w tym technika, tempo, poprawność oraz rozumienie tekstu, a także umiejętności dotyczące pisania. To m.in. rodzaj błędów, technika pisania, grafia, a także tempo i znajomość zasad ortografii czy poziom podstawowych wiadomości posiadanych przez ucznia z języka polskiego. W przypadku uczniów uczęszczających już do szkoły badane są także predyspozycje i wiedza z zakresu matematyki w oparciu o przeprowadzane testy specjalistyczne, a także analiza dostarczonych prac szkolnych. Diagnoza pedagogiczna prowadzona jest również wśród młodszych dzieci, w tym żłobkowych oraz przedszkolnych.
Aby móc wystawić diagnozę pedagogiczną potrzebna jest również rozmowa z rodzicem lub opiekunem prawnym dziecka oraz obserwacja go w trakcie badania. Taka diagnoza ma na celu nie tylko określenie praktycznych umiejętności posiadanych przez ucznia, ale również przedstawienie poziomu nabytych sprawności co do wymagań rozwojowych dla danego wieku. Wydawana opinia w postaci diagnozy pedagogicznej jest kompletnym opisem osoby badanej i zawiera cechy jej funkcjonowania, a także zalecenia będące realnym planem pomocy takiej osobie w przypadku, jeżeli wykazuje ona pewne nieprawidłowości.
Diagnoza pedagogiczna różni się od innych form oceniania w edukacji. To znacznie szersza forma, w której ujmowany jest całokształt rozwoju dziecka. Ponadto dokumentacja tego typu zawiera także informacje będące podstawą do udzielenia porad i pomocy rodzicom, a także form wsparcia w środowisku, w którym przebywa na co dzień dziecko. Zalecane działania mają charakter korekcyjny, psychoedukacyjny, profilaktyczny, wychowawczy i terapeutyczny. Aby móc wystawić pełną diagnozę pedagogiczną dziecka. Badanie powinno trwać około 2 do 3 godzin.
Co wchodzi w skład diagnozy pedagogicznej?
W celu wystawienia diagnozy pedagogicznej badany jest zarówno obszar rozwoju fizycznego, w tym sprawność i kondycja czy stan zdrowia, jak i obszar emocjonalno-społeczny. To właśnie dzięki uczuciom i emocjom dziecko może oceniać i ustosunkowywać się do otoczenia, a także samego siebie. Ten aspekt istotnie wpływa na regulowanie wzajemnych relacji komunikacji z ludźmi i przystosowanie się do otoczenia. W trakcie badania pod uwagę brany jest również rozwój intelektualny, w tym umiejętności czytania, mówienia, słuchania, liczenia czy rozumowania, a także zdobywanie informacji i rozwój indywidualnych zainteresowań oraz uzdolnień.
Specjalistyczna diagnoza pedagogiczna obejmuje:
- ocenę prawidłowości rozwoju psychomotorycznego;
- ocenę gotowości szkolnej w przypadku dzieci przedszkolnych;
- ustalenie lateralizacji, czyli modelu dominacji stronnej;
- określenie poziomu rozwoju funkcji percepcyjnych (wzrokowo-przestrzennych, wzrokowo-ruchowych, słuchowo-językowych, motoryki małej i dużej, sprawności grafomotorycznej, orientacji kierunkowo-przestrzennej i w schemacie ciała);
- ocenę podstawowych umiejętności nabywanych w szkole, takich jak czytanie, pisanie, liczenie;
- ryzyko występowania trudności w uczeniu się (u dzieci przedszkolnych i na I etapie edukacyjnym);
- specyficzne trudności w uczeniu się (II etap edukacyjny – dysleksja, dysortografia, dysgrafia, dyskalkulia);
- ogólne trudności z nabywaniem wiedzy;
- szczególne uzdolnienia.
W diagnozie pedagogicznej znajduje się również opis przebiegu spotkania, zachowania i reagowania badanego oraz zalecenia co do dalszego postępowania w celu wyrównania opóźnień lub podjęcia odpowiednich działań terapeutycznych.
Jakie znaczenie w wychowaniu i edukacji dziecka ma wszechstronna i obiektywna ocena pedagogiczna?
Diagnoza pedagogiczna jest niezwykłe cennym źródłem wiedzy na temat danego ucznia. Zarówno rodzice, jak i opiekunowie czy też lekarze stanowią jedynie jedną ze stron, która na co dzień spotyka się z dzieckiem i nie mają oni możliwości całościowego i bezstronnego spojrzenia na dane dziecko. Obiektywna i wszechstronna jest natomiast właśnie ocena pedagogiczna. Warto pamiętać, że diagnoza pedagogiczna jest m.in.:
- kompleksowa – obejmuje możliwie całkowity zakres informacji o dziecku oraz jego procesach intelektualnych, percepcyjnych, emocjonalnych wykonawczych, jak i dotyczących posiadanej wrażliwości społecznej;
- pozytywna – ukazuje nie tylko deficyty i słabe strony danego ucznia, ale akcentuje też zalety oraz mocne strony dziecka;
- nieinwazyjna – nie wiąże się z żadnym szczególnym stresem dla badanej osoby, nie stwarza też sytuacji badawczych o charakterze sztucznym i wykorzystuje raczej naturalne sytuacje, z którymi spotyka się na co dzień uczeń w procesie nauczania. To właśnie z nich czerpie wszelkie informacje o danym dziecku;
- prognostyczna – dzięki kompleksowym, zebranym informacjom pozwala co najmniej w zarysie przewidzieć możliwe osiągnięcia dziecka na różnych etapach jego funkcjonowania i w poszczególnych zakresach;
- ukierunkowująca – pozwala wskazać proces wspomagania i formy korygowania rozwoju oraz stanowi podstawę dla stworzenia odpowiedniego planu pracy z dzieckiem i wdrożenia właściwego rodzaju zajęć.
Aby jednak z oceny pedagogicznej można było wnioskować jak najwięcej i utworzyć z niej bazę dla faktycznej pomocy dziecku, należy posiadać wiedzę co do tego, jak napisać diagnozę pedagogiczną dziecka w sposób poprawny i przydatny terapeutom, jak i rodzicom czy opiekunom.
Jak napisać diagnozę pedagogiczną? Krok po kroku
Aby wiedzieć, jak napisać diagnozę, należy skrupulatnie podejść do wszystkich kolejnych etapów działania związanych z analizowaniem danego przypadku. W pierwszej kolejności niezbędne jest ustalenie celu wizyty. Niekiedy jest to rutynowe badanie przeprowadzone przykładowo w końcowym okresie nauczania w przedszkolu. Innym razem takie badanie wykonywane jest w wyniku dostrzeżenia przez wychowawców czy rodziców niepokojących objawów.
Kolejnym krokiem jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu z rodzicami dziecka. Należy zapytać tu o konkretny problem, jaki zgłaszają opiekunowie, a także rozeznać się w sytuacji opiekuńczo-wychowawczej, stanie zdrowia dziecka, a także jego rozwoju na co dzień i charakterystycznych zachowaniach, jakie przejawia.
Następnie przeprowadzane jest już właściwe badanie pedagogiczne. Wówczas dziecko pozostaje w gabinecie z terapeutą bez obecności rodzica lub opiekuna. Przeprowadzane są wszelkie adekwatne badania, takie jak czytanie, rozwiązywanie zadań, reagowanie na dźwięki czy układanie klocków. Formy, jak i poziom trudności dobierane są do wieku dzieci.
Po zakończonym badaniu pedagog często omawia wyniki przeprowadzonych działań z psychologiem. Następnie przedstawia rezultat dokonanych czynności rodzicom, analizując poszczególne zadania i możliwe przyczyny występujących stanów będących powodem zaniepokojenia opiekunów. To również moment, w którym pedagog proponuje różne możliwe formy wsparcia dziecka i pomocy w celu poprawy umiejętności czy zwiększenia sprawności. Jest to również odpowiedni moment na wyjaśnienie wszelkich niezrozumiałych kwestii oraz zadawanie przez rodziców pytań.
W kwestii tego, jak napisać diagnozę pedagogiczną dziecka, ważne jest również wzięcie pod uwagę wszelkich informacji i orzeczeń lekarskich, a także opinii dostarczonych przez opiekunów lub pedagogów przed badaniem. Są to m.in. opinie wychowawców i nauczycieli, którzy uczą na co dzień dane dziecko, zaświadczenia od lekarza o różnego rodzaju zaburzeniach lub chorobach przewlekłych czy też specjalistyczne wyniki badania okulistycznego, laryngologicznego, neurologicznego, psychiatrycznego i innych. Pedagog, który dokonuje diagnozy pedagogicznej, również może zasugerować wykonanie jednego z powyższych badań.
Aby pozyskać kompleksową wiedzę na temat pomocy i diagnozowania pedagogicznego dzieci, warto skorzystać z oferty platformy dydaktycznej Pedagog.edu.pl i wybrać ,,Kurs kwalifikacyjny z zakresu Diagnozy, rewalidacji i terapii pedagogicznej” To propozycja, która pozwala zdobyć specjalistyczną wiedzę w tym zakresie, a także umożliwia organizowanie i prowadzenie zajęć wyrównawczych i korekcyjno-kompensacyjnych. Kurs jest zgodny z Rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki. Po ukończeniu kursu absolwent otrzymuję dokumentację zgodną z wymogami MEiN. Istnieje możliwość dofinansowania kształcenia z Urzędu Pracy.
