Awans zawodowy nauczyciela to temat, który budzi wiele pytań, szczególnie wśród tych, którzy dopiero zaczynają swoją karierę w edukacji. W tym artykule przyjrzymy się, jakie aktualnie są stopnie awansu zawodowego nauczyciela, a także jak w 2025 roku wyglądają kwestie wymagań w tej profesji. Jeśli marzysz o awansie, rozwinięciu swoich umiejętności i pracy w zawodzie nauczyciela, ten tekst jest dla Ciebie!
Karta nauczyciela – awans nauczycieli i reforma systemu, czyli co się zmieniło?
W dniu 5 sierpnia 2022 roku uchwalono nowelizację ustawy – Karta Nauczyciela, która weszła w życie 1 września 2022 roku. Głównym celem tej zmiany było uproszczenie ścieżki awansu zawodowego. W ramach reformy zlikwidowano dotychczasowe stopnie nauczyciela – stażysty i kontraktowego, wprowadzając nowy szczebel „przygotowanie do zawodu nauczyciela”.
„Przygotowanie do zawodu nauczyciela” jest obowiązkowym etapem dla nauczycieli początkujących, którzy nie posiadają żadnego stopnia awansu zawodowego. Trwa ono 3 lata i 9 miesięcy, z możliwością skrócenia do 2 lat i 9 miesięcy dla nauczycieli posiadających stopień naukowy lub doświadczenie zawodowe za granicą. W trakcie tego okresu nauczyciel ma przydzielonego mentora, który wspiera go w rozwoju zawodowym, oraz podlega ocenie pracy dokonywanej przez dyrektora szkoły.
Stopnie awansu zawodowego nauczyciela – jakie są aktualnie?
Przez wiele lat istniały więc cztery stopnie awansu zawodowego nauczyciela. Po zmianach w polskim systemie edukacyjnym obowiązują jedynie dwa: nauczyciel mianowany oraz nauczyciel dyplomowany.
Karta nauczyciela – Awans nauczyciela i dwie ścieżki. Kogo obowiązują?
W związku z tym, że stopnie awansu zawodowego nauczyciela oraz ścieżki do jego uzyskania mogą być niejasne, zebraliśmy poniżej najważniejsze informacje. Zmiany w ustawie Karta Nauczyciela z 2022 roku wprowadzają różne ścieżki awansu w zależności od dotychczasowego stopnia nauczyciela:
- Nauczyciele, którzy nie posiadają żadnego stopnia awansu zawodowego, rozpoczynają przygotowanie do zawodu nauczyciela zgodnie z nowelizowanymi przepisami Karty Nauczyciela, obowiązującymi od 5 sierpnia 2022 roku.
- Nauczyciele mający stopień nauczyciela kontraktowego mogą kontynuować staż na stopień nauczyciela mianowanego według zasad obowiązujących przed nowelizacją, czyli do 31 sierpnia 2027 roku.
- Nauczyciele posiadający stopień nauczyciela mianowanego i którzy rozpoczęli staż na stopień nauczyciela dyplomowanego najpóźniej we wrześniu 2021 roku, kończą ten staż według dotychczasowych zasad obowiązujących przed zmianami w przepisach.
- Nauczyciele posiadający stopień nauczyciela mianowanego, którzy nie rozpoczęli stażu przed zmianą przepisów w dniu 5 sierpnia 2022 roku, a także dyrektorzy szkół, muszą przejść staż na stopień nauczyciela dyplomowanego zgodnie z nowymi przepisami. Wymaga to przepracowania 3 lat i 9 miesięcy od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego oraz uzyskania co najmniej bardzo dobrej oceny pracy.
Warunki rozpoczęcia ścieżki awansu – nowa ścieżka
Aby rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego w ramach tzw. nowej ścieżki, nauczyciel musi spełnić określone warunki formalne. Przede wszystkim, przygotowanie do zawodu rozpoczyna się od dnia nawiązania stosunku pracy, o ile nauczyciel jest zatrudniony w co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru godzin i posiada wymagane kwalifikacje. Ważne jest, że zatrudnienie może mieć miejsce w trakcie roku szkolnego, a nauczyciel może rozpocząć staż nawet po 14 września, w tym przypadku także w sytuacji zatrudnienia na zastępstwo lub z przyczyn organizacyjnych.
Nie ma natomiast możliwości rozpoczęcia przygotowania do zawodu, jeśli nauczyciel jest zatrudniony na mniej niż ½ etatu w jednej szkole. Jednak jeśli nauczyciel pracuje w kilku szkołach, to łączny wymiar godzin w tych placówkach musi wynosić co najmniej ½ etatu, aby mógł rozpocząć staż. W takim przypadku organ nadzoru pedagogicznego wyznacza dyrektora szkoły, który będzie odpowiedzialny za monitorowanie i organizowanie procesu przygotowania do zawodu nauczyciela.
Mentor – kto wspiera początkującego nauczyciela?
W procesie awansu zawodowego nauczycieli szczególną rolę odgrywa mentor, który wspiera początkujących nauczycieli, szczególnie tych, którzy nie posiadają jeszcze żadnego stopnia awansu. Mentor to doświadczony nauczyciel, którego zadaniem jest pomoc w rozwoju zawodowym i ułatwienie adaptacji w nowym środowisku edukacyjnym. Współpraca z mentorem to nie tylko wsparcie merytoryczne, ale także praktyczna pomoc w codziennej pracy dydaktycznej i wychowawczej.
Główne zadania mentora to:
- Wsparcie w pracy dydaktycznej i wychowawczej – mentor pomaga w opracowywaniu i realizowaniu planów lekcji, zapewniając nauczycielowi wskazówki dotyczące metod pracy z uczniami.
- Pomoc w rozwoju zawodowym – mentor doradza w kwestiach związanych z dalszym rozwojem zawodowym, wskazując na mocne strony oraz obszary wymagające poprawy.
- Obserwacja i omawianie zajęć – regularne obserwowanie lekcji oraz omawianie wykonanych zajęć to kluczowy element współpracy, dzięki któremu nauczyciel ma możliwość doskonalenia swojego warsztatu pedagogicznego.
Ocena pracy i opinia komisji – klucz do awansu
Zgodnie z przepisami Karty Nauczyciela, nauczyciel przygotowujący się do zawodu nie może zrezygnować z tego etapu, jeśli spełnia wymagane warunki zatrudnienia. Proces awansu zawodowego oparty jest na systematycznej ocenie pracy, której kluczowym elementem są pozytywne opinie komisji, wynikające z obserwacji prowadzonych przez niego zajęć.
Warunkiem nadania stopnia nauczyciela mianowanego jest posiadanie co najmniej dobrej oceny pracy, a w przypadku awansu na nauczyciela dyplomowanego wymagana jest co najmniej bardzo dobra ocena w ostatnim roku pracy.
Awans na nauczyciela dyplomowanego – kiedy i jak?
Ścieżka awansu zawodowego nauczyciela w Polsce jest ściśle określona przez przepisy prawa. Aby nauczyciel uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, musi spełnić kilka warunków: posiadać odpowiednie kwalifikacje, odbyć przygotowanie do zawodu, uzyskać co najmniej dobrą ocenę pracy w ostatnim roku przygotowania do zawodu oraz przejść egzamin przed komisją egzaminacyjną. Nauczyciel kontraktowy, aby uzyskać stopień nauczyciela mianowanego, musi przepracować 2 lata i 9 miesięcy od momentu nadania stopnia nauczyciela kontraktowego.
Natomiast dla nauczyciela mianowanego, aby ubiegać się o stopień nauczyciela dyplomowanego, konieczne jest przepracowanie co najmniej 5 lat i 9 miesięcy od momentu nadania stopnia nauczyciela mianowanego. Jednakże istnieją wyjątki: nauczyciele, którzy posiadają stopień naukowy lub przed nawiązaniem pracy w polskiej szkole prowadzili zajęcia za granicą, mogą złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu 4 lat i 9 miesięcy od nadania stopnia nauczyciela mianowanego.
Ścieżka ta daje nauczycielom możliwość rozwoju i doskonalenia swoich kompetencji, ale wymaga systematycznej pracy, zarówno pod kątem teoretycznym, jak i praktycznym. Po spełnieniu odpowiednich wymagań nauczyciel może ubiegać się o najwyższy stopień awansu, który otwiera drzwi do nowych możliwości zawodowych.
A co w przypadku, gdy w trakcie pracy będziesz potrzebować dłuższej przerwy? Na naszym blogu znajdziesz informacje na temat tego, czym jest urlop dla poratowania zdrowia.
Zadbaj o swój rozwój, zapisując się na kwalifikacyjne kursy pedagogiczne
Rozwój jako nauczyciel to nie tylko ubieganie się o awans zawodowy, ale także nieustanne poszerzanie swoich kwalifikacji i umiejętności, które pozwalają na jeszcze lepsze wykonywanie zawodu. Jest to doskonała okazja, aby zdobyć kompetencje w nowych obszarach i zwiększyć swoje możliwości w kontekście zatrudnienia i wynagrodzenia. Nasze kwalifikacyjne kursy pedagogiczne pomogą Ci rozwinąć wiedzę z różnych dziedzin edukacji.
Podsumowując, zmiany w systemie awansu zawodowego nauczycieli to coś więcej niż tylko nowe nazwy – to przede wszystkim zmiana w podejściu do przygotowania nauczycieli. Kluczowa staje się rola mentora, który wspiera na początku kariery, a także komisji oceniającej, która ma decydujący wpływ na dalszy rozwój zawodowy. Planowanie kariery w edukacji wymaga więc nie tylko pasji, ale także bieżącej znajomości przepisów i regulacji. Dlatego warto być na bieżąco z nowymi zmianami w systemie awansu, aby móc w pełni wykorzystać swoje możliwości i skutecznie rozwijać się w zawodzie nauczyciela!
