W Polsce liczba uczniów z orzeczeniem o spektrum autyzmu przekracza 126 tysięcy – wynika z danych przytoczonych przez Fundację Tukan na Rzecz Dzieci z Autyzmem i Ich Rodzin. Coraz większa część z nich korzysta na co dzień ze smartfonów i tabletów. Autyzm a telefon komórkowy – w tym artykule sprawdzamy, czy nowe technologie mogą wspierać rozwój i komunikację dzieci z ASD, czy raczej pogłębiają izolację i uzależnienie od ekranów.
Dlaczego smartfon w tornistrze dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu to ważny temat dla pedagogów?
Dla pedagogów temat ten ma ogromne znaczenie – szczególnie wtedy, gdy mówimy o uczniach z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W ich przypadku telefon komórkowy może stać się zarówno narzędziem wsparcia rozwoju i komunikacji, jak i czynnikiem utrudniającym naukę i relacje społeczne. Zrozumienie, w jaki sposób dzieci z ASD korzystają z nowych technologii, to klucz do świadomego wspierania ich w świecie, w którym cyfrowa rzeczywistość jest nieodłącznym elementem codzienności.
Jak rozwijać kompetencje pedagogiczne w pracy z dziećmi z zaburzeniami ze spektrum autyzmu za pomocą kursów?
Wspieranie uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w bezpiecznym korzystaniu z nowych technologii wymaga nie tylko empatii, ale i specjalistycznej wiedzy z zakresu funkcjonowania społecznego. Dlatego kolejnym krokiem w rozwoju pedagoga może być udział w certyfikowanym Kursie Kwalifikacyjnym TUS (Trening Umiejętności Społecznych) – część II, który stanowi kontynuację nauki z poziomu pierwszego. To propozycja dla osób chcących jeszcze skuteczniej wspierać dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Udział w kursie pozwala:
- uzupełnić wiedzę o praktyczne umiejętności w zakresie prowadzenia zajęć TUS – w tym pracy z uczniami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu;
- nauczyć się rozpoznawać i reagować na zachowania trudne, stosując strategie wspierające rozwój emocjonalny i społeczny dziecka;
- rozwinąć kompetencje trenerskie, które umożliwiają prowadzenie warsztatów i zajęć TUS w szkołach, poradniach i placówkach terapeutycznych.
Pozytywny wynik egzaminu umożliwia wydanie dokumentacji zgodnych z rozporządzeniem MEiN. Warto zaznaczyć, że dzięki szkoleniu pedagog zyskuje narzędzia i pewność działania, które pozwalają wspierać uczniów nie tylko w relacjach rówieśniczych, ale też w odpowiedzialnym korzystaniu z technologii — tak, by stawała się ona narzędziem integracji, a nie izolacji.
Więcej o tym, co to jest trening TUS, przeczytasz na naszym blogu.
Autyzm a telefon komórkowy – jakie korzyści niesie korzystanie z urządzenia?
Smartfon może być dla dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu nie tylko źródłem rozrywki, ale przede wszystkim narzędziem terapeutycznym i edukacyjnym. Odpowiednio dobrane aplikacje pomagają rozwijać komunikację, samodzielność i umiejętność radzenia sobie z emocjami.
Oto przykłady, jak technologia może wspierać rozwój dziecka z ASD:
- Aplikacje wspomagające komunikację (AAC, piktogramy, syntezatory mowy) – umożliwiają dzieciom niewerbalnym lub mającym trudności z mową skuteczniejsze porozumiewanie się z otoczeniem. Dzięki nim dziecko może wyrażać potrzeby, emocje i opinie w sposób dla siebie komfortowy.
- Programy edukacyjne dostosowane do indywidualnego tempa i stylu uczenia się – aplikacje interaktywne pozwalają na naukę przez zabawę, bez presji i w atmosferze bezpieczeństwa. Dziecko może wielokrotnie powtarzać materiał, aż osiągnie zrozumienie i pewność.
- Pomoc w regulacji emocji – smartfon może służyć jako narzędzie samoregulacji, oferując dostęp do muzyki relaksacyjnej, prostych filmów lub gier o przewidywalnej strukturze. Takie aktywności pomagają obniżyć napięcie i dają poczucie kontroli nad sytuacją.
Jakie zagrożenia niesie nadmierne korzystanie ze smartfonów?
Pedagodzy powinni być jednak bardzo ostrożni, gdy ich podopieczni z zaburzeniami ze spektrum autyzmu korzystają nadmiernie z telefonów komórkowych, ponieważ może to prowadzić do:
- izolacji społecznej i ograniczenia interakcji z otoczeniem;
- uzależnień behawioralnych;
- przeciążenia bodźcami.
Poniżej przyjrzymy się tym zagrożeniom nieco bliżej.
Wzmacnianie izolacji społecznej i ograniczenie interakcji z otoczeniem
Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu często preferują kontakt z technologią, która jest przewidywalna i nie wymaga skomplikowanej komunikacji społecznej. Jednak z perspektywy pedagoga warto pamiętać, że nadmierne korzystanie z telefonu może pogłębiać wycofanie i utrudniać rozwijanie relacji rówieśniczych. Zastępowanie kontaktu z ludźmi ekranem ogranicza naturalne sytuacje uczące empatii i współpracy.
ZAPISZ SIĘ NA KURS I POZNAJ SKUTECZNE METODY WSPIERANIA DZIECI Z ZABURZENIAMI ZE SPEKTRUM AUTYZMU
Ryzyko uzależnień behawioralnych i trudności z oderwaniem się od ekranu
Autyzm a telefon komórkowy – opisując tę zależność, warto wskazać, że korzystanie ze smartfona może stać się dla dziecka z ASD formą ucieczki od stresujących bodźców świata zewnętrznego. Pedagodzy powinni zwracać uwagę na symptomy uzależnienia, takie jak:
- niepokój przy próbie odłożenia telefonu;
- nadmierne skupienie na grach i mediach społecznościowych.
Utrwalone wzorce zachowań mogą utrudnić koncentrację i obniżać efektywność terapii edukacyjnej.
Autyzm a telefon komórkowy – przeciążenie bodźcami
Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu są wyjątkowo wrażliwe na nadmiar bodźców. Głośne dźwięki, dynamiczne animacje czy szybkie zmiany obrazu mogą prowadzić do przestymulowania i napięcia emocjonalnego. Rolą pedagoga jest pomaganie dziecku w wybieraniu aplikacji i treści, które wspierają rozwój, a nie powodują przebodźcowania i rozdrażnienia.
Ze smartfonów korzysta już 42,7% dzieci w wieku 4-9 lat, a w grupie pomiędzy 10. a 15. rokiem życia odsetek ten sięga aż 91,5% (Raport badania Krajowego Instytutu Mediów z 2024 roku). Trudno więc dziś wyobrazić sobie dzieciństwo bez ekranów, aplikacji i komunikatorów, dlatego pedagodzy nie powinni pozbawiać kontaktu dzieci z technologią, tylko w odpowiedni sposób je w tym wspierać.
Jak ważną rolę pełni pedagog we wsparciu uczniów z ASD w bezpiecznym korzystaniu z technologii?
Pedagog pełni kluczową rolę w kształtowaniu zdrowych nawyków korzystania z technologii przez uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Odpowiednie wsparcie w tym zakresie pozwala wykorzystać potencjał edukacyjny smartfonów, jednocześnie minimalizując ryzyko uzależnień i przebodźcowania.
Autyzm a telefon komórkowy – jeśli nie tylko interesuje Cię ten temat, ale przede wszystkim chcesz wdrożyć skuteczne działania w twojej pracy pedagogicznej, musisz pamiętać o trzech ważnych kwestiach:
- Ustalanie jasnych zasad i limitów czasowych – Wprowadzenie konsekwentnych reguł dotyczących korzystania z telefonu pomaga dziecku przewidywać sytuacje i czuć się bezpiecznie. Dobrym rozwiązaniem są wspólne ustalenia – np. określone pory dnia na korzystanie z urządzenia czy limity czasu ekranowego dostosowane do wieku i potrzeb ucznia.
- Wybór aplikacji edukacyjnych rekomendowanych przez specjalistów – Warto sięgać po narzędzia opracowane z myślą o dzieciach z ASD, które wspierają komunikację, rozwój emocjonalny i koncentrację. Pedagog może konsultować się z logopedami, terapeutami SI lub psychologami, by wybrać aplikacje, które są zarówno atrakcyjne, jak i terapeutycznie uzasadnione.
- Współpraca z rodzicami i terapeutami w zakresie korzystania z urządzeń – Spójne działania dorosłych są kluczowe dla skutecznego wsparcia dziecka. Pedagog, rodzic i terapeuta powinni wymieniać się obserwacjami, ustalać strategie postępowania i monitorować wpływ nowych technologii na zachowanie ucznia. Dzięki temu smartfon staje się narzędziem rozwoju, a nie źródłem problemów.
Kiedy telefon może być pomocą terapeutyczną, a kiedy barierą w rozwoju?
Smartfon może być zarówno pomocnym narzędziem terapeutycznym, jak i czynnikiem utrudniającym rozwój dziecka wszystko zależy od tego, jak i w jakim celu jest wykorzystywany. Kluczowe znaczenie ma tu rola pedagoga, który potrafi dostrzec indywidualne potrzeby ucznia i odpowiednio reagować na jego zachowania.
Ważna jest:
- Rola obserwacji indywidualnych potrzeb ucznia – każde dziecko z ASD reaguje inaczej na bodźce i technologię – dlatego obserwacja jest podstawą. Pozwala dobrać aplikacje i formy aktywności, które wspierają rozwój, a nie powodują frustracji czy przeciążenia.
- Równowaga między wsparciem a kontrolą – jak ją zachować – zbyt ścisła kontrola może budzić opór, a całkowity brak zasad – prowadzić do uzależnienia. Najlepsze efekty daje ustalenie jasnych reguł korzystania z telefonu i wspólne rozmowy o tym, jak technologia wpływa na samopoczucie i relacje dziecka.
- Celowość, kontekst i sposób użycia technologii – telefon może wspierać terapię, jeśli jest wykorzystywany celowo – np. do komunikacji, nauki czy relaksacji. Kluczowy jest kontekst, w jakim dziecko korzysta z urządzenia, oraz obecność dorosłego, który towarzyszy mu w tym procesie.
Nowe technologie mogą być mostem do lepszego rozumienia i komunikacji, jeśli podopieczni korzystają z nich z rozwagą. Telefon komórkowy sam w sobie nie jest zagrożeniem – zagrożeniem staje się dopiero brak refleksji nad jego użyciem. Dlatego tak ważna jest rola pedagogów, którzy potrafią przekuć technologię w narzędzie wspierające rozwój. Zdobądź wiedzę, by wspierać dzieci świadomie – zapisz się na nasz kurs TUS i poznaj skuteczne strategie pracy z uczniami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
FAQ
Czy telefon jest dobry dla dziecka z zaburzeniami w spektrum autyzmu?
Tak, jeśli jest używany w sposób kontrolowany – może wspierać komunikację, naukę i regulację emocji.
Co uspokaja osoby z zaburzeniami w spektrum autyzmu?
Najczęściej pomagają im rytuały, przewidywalność, spokojne otoczenie i aktywności sensoryczne dopasowane do ich potrzeb.
Czy telefon może powodować zaburzenia ze spektrum autyzmu?
Nie, zaburzenia ze spektrum autyzmu nie są wywoływane przez korzystanie z telefonów ani żadnych urządzeń elektronicznych – ma podłoże neurobiologiczne.
Co robi telefon z mózgiem dziecka?
Nadmierne korzystanie z telefonu może przeciążać układ nerwowy i utrudniać koncentrację, dlatego kluczowa jest równowaga między ekranem a aktywnością offline.
