Jak mogą wyglądać zajęcia TUS w praktyce? To nie tylko rozmowy o emocjach, ale przede wszystkim zabawa, współpraca i nauka przez doświadczenie. Dobrze zaplanowane aktywności pomagają dzieciom i młodzieży rozwijać empatię, komunikację, asertywność oraz radzenie sobie z emocjami. Oto 5 pomysłów na scenariusz zajęć TUS, które sprawdzą się zarówno w pracy pedagoga, jak i terapeuty.
Czym są zajęcia TUS?
Trening Umiejętności Społecznych (TUS) to forma zajęć, która wspiera rozwój emocjonalny i społeczny dzieci oraz młodzieży poprzez praktyczne ćwiczenia, zabawę i współdziałanie w grupie. Celem TUS jest nie tylko nauka prawidłowych zachowań, ale przede wszystkim budowanie pewności siebie i umiejętności funkcjonowania w relacjach z innymi.
Dla kogo są zajęcia TUS?
Zajęcia TUS są przeznaczone dla:
- dzieci i młodzieży, które mają trudności w nawiązywaniu kontaktów;
- osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, potrzebujących wsparcia w rozumieniu emocji i norm społecznych;
- uczniów z trudnościami adaptacyjnymi, którzy uczą się radzenia sobie w grupie.
Co dają zajęcia TUS?
Podczas zajęć uczestnicy rozwijają kluczowe kompetencje społeczne, takie jak:
- komunikacja – nauka rozmowy, aktywnego słuchania i wyrażania potrzeb;
- rozwiązywanie konfliktów – poszukiwanie kompromisów i nauka asertywności;
- wyrażanie emocji – rozpoznawanie, nazywanie i kontrolowanie uczuć;
- współpraca – działanie w zespole i budowanie pozytywnych relacji.
Z jaką grupą najczęściej prowadzi się TUS? Scenariusze to ważny element pracy z dziećmi z ASD
Trening Umiejętności Społecznych (TUS) odgrywa szczególnie ważną rolę w pracy z dziećmi i młodzieżą z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, pomagając im rozwijać kompetencje potrzebne do funkcjonowania w grupie i budowania relacji. Jak podaje Fundacja Tukan na Rzecz Dzieci z Autyzmem i Ich Rodzin, dane za rok szkolny 2024/2025 wskazują na kolejny znaczący wzrost liczby uczniów z ASD w polskich szkołach – to już ponad 126 tysięcy osób.
Tak duża grupa uczniów wymaga świadomego wsparcia ze strony nauczycieli, pedagogów i terapeutów, którzy potrafią dostosować metody pracy do indywidualnych potrzeb. Właśnie dlatego, jeśli chodzi o TUS, scenariusze, a także znajomość zasad i narzędzi do pracy staje się dziś nie tylko atutem, ale wręcz niezbędny elementem w pracy edukacyjnej.
Jak przygotować dobry scenariusz TUS?
Tworzenie scenariusza zajęć TUS wymaga przemyślenia celów, dostosowania poziomu trudności do grupy oraz zachowania spójnej struktury spotkania. Dobrze zaplanowane zajęcia pozwalają uczestnikom uczyć się przez doświadczenie, a prowadzącemu – skutecznie wspierać ich rozwój społeczny. Na co zwrócić uwagę?
Cel zajęć
Scenariusze zajęć TUS powinny jasno określać, jaką umiejętność uczestnicy mają ćwiczyć – np. współpracę, rozpoznawanie emocji czy reagowanie na krytykę. Jasny cel ułatwia dobranie odpowiednich aktywności i ocenę efektów zajęć.
Wiek i poziom grupy
Zajęcia powinny być dostosowane do możliwości poznawczych i emocjonalnych uczestników. Dla młodszych dzieci lepiej sprawdzą się zabawy ruchowe i historyjki, a dla starszych – scenki, dyskusje czy analiza sytuacji społecznych.
Struktura zajęć
Dobre scenariusze TUS obejmują wprowadzenie, które buduje atmosferę i wprowadza temat, aktywność główną – ćwiczenie praktyczne rozwijające konkretną kompetencję, oraz omówienie, w którym uczestnicy dzielą się refleksjami i uczą się przenosić nowe umiejętności na codzienne sytuacje.
Wskazówki metodyczne i rola prowadzącego
Scenariusze zajęć TUS powinny:
- opierać się na zabawie jako narzędziu terapii;
- uwzględniać powtarzalność i schemat, które dają uczestnikom poczucie bezpieczeństwa;
- bazować na indywidualizacji, dzięki której każde dziecko może rozwijać się we własnym tempie.
Pedagog lub terapeuta pełni funkcję moderatora i obserwatora, który wspiera emocjonalnie uczestników, wzmacnia pozytywne zachowania i tworzy przestrzeń do bezpiecznego eksperymentowania z nowymi umiejętnościami społecznymi.
Gdzie szukać inspiracji do pracy w zakresie TUS? Scenariusz to jeden z wielu aspektów działań
Współpraca z innymi specjalistami, takimi jak psycholog, pedagog specjalny czy nauczyciel wspomagający, to doskonały sposób na wzajemne wspieranie się w pracy z uczniami i wymianę doświadczeń. Dzięki temu można lepiej dopasować metody do potrzeb grupy i skuteczniej reagować na trudności społeczne czy emocjonalne.
Jednocześnie kluczowe znaczenie ma poznanie sprawdzonych metod, narzędzi i podstaw teoretycznych, które pozwalają prowadzić Trening Umiejętności Społecznych w sposób profesjonalny i przemyślany. Taką wiedzę można zdobyć, zapisując się na:
- Kurs Kwalifikacyjny TUS (Trening umiejętności społecznych) – część I;
- Kurs Kwalifikacyjny TUS (Trening umiejętności społecznych) – część II.
Dwustopniowy kurs dostępny w naszej ofercie to kompleksowe przygotowanie do pracy z dziećmi i młodzieżą w różnym wieku. Dowiedz się więcej, kto może prowadzić TUS.
Jakie aktywności może zawierać scenariusz zajęć TUS? 5 pomysłów
Dobrze zaplanowane scenariusze TUS powinny zawierać aktywności, które angażują, uczą współpracy i dają przestrzeń do wyrażania emocji. Poniżej znajdziesz 5 propozycji zajęć, które możesz z łatwością dostosować do wieku, poziomu grupy i indywidualnych możliwości uczestników.
Pomysł 1: Kosmiczna podróż po emocje
Zajęcia mają na celu rozwijanie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji oraz empatii wobec innych. Uczestnicy wyruszają w „kosmiczną podróż”, odwiedzając kolejne planety symbolizujące różne emocje – radość, smutek, złość czy strach – i uczą się je wyrażać ruchem, mimiką i kolorem.
Pomoce dydaktyczne:
- kolorowe kartki;
- ilustracje emocji;
- muzyka w tle;
- papierowe rakiety.
Modyfikacje: dla młodszych uczestników – więcej zabaw ruchowych i rysowania; dla starszych – rozmowy o sytuacjach, w których pojawiają się dane emocje.
ZAPISZ SIĘ NA KURS I ZDOBĄDŹ KOMPETENCJE Z ZAKRESU PROWADZENIA ZAJĘĆ TUS
Pomysł 2: Sklep z relacjami – TUS scenariusze zajęć. Przedszkole i nie tylko
Celem zajęć jest nauka inicjowania rozmów i budowania pozytywnych kontaktów społecznych. Uczestnicy wcielają się w role klientów i sprzedawców w „sklepie z relacjami”, wymieniając się zachowaniami, które sprzyjają dobrej komunikacji i współpracy.
Pomoce dydaktyczne:
- kartonowe banknoty;
- koszyki;
- karteczki z nazwami pozytywnych zachowań.
Modyfikacje: scenariusz okaże się nie tylko skuteczny dla dzieci w wieku przedszkolnym – starsze grupy mogą wprowadzić element negocjacji i zastanowić się, jak różne „produkty” wpływają na relacje w życiu codziennym.
Pomysł 3: Burza w drużynie
Zajęcia mają rozwijać umiejętność współpracy i konstruktywnego rozwiązywania konfliktów. Grupa wspólnie wykonuje zadanie (np. buduje wieżę z klocków), a prowadzący wprowadza „burzę” – sytuację problemową, która wymaga dialogu i kompromisu.
Pomoce dydaktyczne:
- klocki;
- sznurek;
- kartki z opisami sytuacji konfliktowych.
Modyfikacje: młodsze dzieci mogą omawiać emocje towarzyszące współpracy, starsi – analizować role grupowe i ćwiczyć mediację.
Pomysł 4: Pudełko z komunikatami
Taki scenariusz zajęć TUS uczy asertywnego wyrażania emocji, potrzeb i granic. Uczestnicy losują karteczki z opisami codziennych sytuacji i uczą się reagować przy pomocy komunikatu „ja”, np. „Nie podoba mi się, gdy…”.
Pomoce dydaktyczne:
- pudełko;
- karteczki z przykładami sytuacji;
- markery;
- tablica.
Modyfikacje: dla młodszych – gotowe przykłady komunikatów do powtarzania; dla starszych – samodzielne tworzenie scenek i rozmowy o trudnych emocjach.
Pomysł 5: Wyprawa po supermoce
Ten scenariusz zajęć TUS pomaga dzieciom i młodzieży w odkrywaniu mocnych stron, samoświadomości i poczucia sprawczości. Uczestnicy tworzą własne „mapy supermocy”, na których zapisują swoje cechy, talenty i umiejętności, a następnie wymieniają się nimi z innymi, doceniając nawzajem swoje mocne strony.
Pomoce dydaktyczne:
- arkusze z mapami;
- flamastry;
- naklejki z symbolami mocy.
Modyfikacje: młodsze dzieci mogą rysować swoje superbohaterskie wersje, a starsi – pracować z kartami wartości i refleksją nad wykorzystaniem swoich umiejętności w życiu codziennym.
Zajęcia TUS to jedno z najskuteczniejszych narzędzi wspierania rozwoju społecznego dzieci i młodzieży – uczą empatii, współpracy i komunikacji w sposób naturalny i angażujący. Dobry scenariusz nie musi być skomplikowany – wystarczy, że jest przemyślany, dostosowany do uczestników i pozwala im działać z ciekawością.
Przedstawione pomysły to jedynie inspiracje – każdą z propozycji warto modyfikować w zależności od wieku, możliwości i potrzeb grupy. Kluczowe jednak pozostaje poznanie metod pracy z dzieckiem z zaburzeniami ze spektrum autyzmu oraz rozwijanie własnego warsztatu pedagoga. Zapisz się na kursy kwalifikacyjne TUS I i II stopnia i zdobądź praktyczne narzędzia, które pomogą Ci prowadzić zajęcia skutecznie, twórczo i z empatią.
FAQ
Co się robi na zajęciach TUS?
Na zajęciach TUS uczestnicy uczą się rozpoznawania emocji, komunikacji, współpracy i rozwiązywania konfliktów poprzez zabawy, scenki, gry i ćwiczenia interakcyjne.
Jakie są ćwiczenia rozwijające kompetencje społeczne?
To m.in. gry zespołowe, odgrywanie ról, zabawy w komunikaty „ja”, ćwiczenia empatii i aktywnego słuchania.
Ile powinny trwać zajęcia TUS?
Zazwyczaj trwają 45-60 minut, w zależności od wieku i możliwości grupy, tak by uczestnicy mogli utrzymać koncentrację i zaangażowanie.
Jakie są etapy prowadzenia zajęć TUS?
Każde spotkanie obejmuje wprowadzenie, część główną z aktywnościami oraz podsumowanie i omówienie wniosków, co pomaga utrwalić nowe umiejętności społeczne.
